مروری بر مطالعه‌ی؛ " طراحی آپتاسنسور جهت شناسایی توبرامایسین در فرآورده های غذایی بر مبنای کریستال مایع"

عضو هیات علمی گروه بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به انجام طرح پژوهشی " ساخت آپتاسنسور مبتنی بر کریستال مایع با ترکیب یک عامل سه تایی از آپتامرها با قدرت تشخیص بالا برای تعیین توبرامایسین در مواد غذایی" گفت: از طریق این آپتاسنسور می توان با دقت بالایی میزان توبرامایسین را در مواد غذایی مختلف از جمله؛ شیر و تخم مرغ تعیین نمود.

دکتر سید محمد تقدیسی حیدریان، در گفتگو با وب دا، با بیان اینکه توبرامایسین نوعی آنتی بیوتیک است که به طور گسترده ای هم در دامپروری و هم برای انسان استفاده می شود، افزود: این آنتی بیوتیک چون قدرت حلالیت زیادی در آب دارد، لذا می تواند در فرآورده های غذایی مختلف وجود داشته باشد و علت شکل گیری ایده این طرح هم، ضرورتی است که در مورد شناسایی توبرامایسین در محصولات غذایی مثل شیر، تخم مرغ و... احساس می شد.

وی ادامه داد: عقبه این گروه تحقیقاتی به استفاده از آپتامر ها در طراحی سنسورها بر می گردد. آپتامرها توالی های DNA تک رشته ای هستند که به خوبی می توانند هدفشان مثل توبرمایسین را با دقت و انتخابیت بالا شناسایی کرده و به آنها متصل شوند و در واقع به عنوان یک شناساگر خوب عمل می کنند. در سنسور طراحی شده علاوه بر آپتامر از کریستال مایع نیز استفاده شد و باتوجه به اینکه کریستال مایع حساسیت فوق العاده بالایی دارد، تلفیق آن با آپتامر باعث شد که مقادیر بسیار پایینی از توبرامایسین را ؛ حتی در حد فمتومولار، شناسایی کند.

استاد گروه بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اضافه کرد: آپتاسنسور معرفی شده توانست به خوبی توبرامایسین موجود در شیر و تخم مرغ را با انتخابیت و حساسیت بالا شناسایی کند.

این طرح این گونه است که اگر شما یک تخم مرغ یا شیر داشته باشید به راحتی و در کمتر از یک ساعت متوجه وجود توبرامایسین داخل آن و حتی مقدار آن می شوید که در اینجا بحث سلامت مواد غذایی مطرح است. با استفاده از این آپتاسنسور متوجه می شویم که ماده غذایی آیا حاوی توبرامایسین است یا نه و اگر حاوی توبرامایسین است مقدارش زیر استاندارد است یا بیشتر از استاندارد تعریف شده می باشد.

وی با اشاره به چالش های موجود در این طرح گفت: از آنجا که تمامی پژوهش ها معمولا با یک سری چالش ها مواجه هستند، در این طرح هم ما با مشکلاتی روبرو بودیم که از جمله‌ی آن می توان به تغییر طراحی اولیه و ایجاد تغییراتی در آپتامر اشاره کرد. در واقع ما در این فرآیند از یک آپتامر سه تایی استفاده کردیم که جزء چالش هایی بود که ما آن را تبدیل به فرصت کردیم. مثلا آپتامر تک رشته ای خیلی پاسخگو نبود و حساسیت بالایی ایجاد نمی کرد، لذا ناگزیر شدیم از یک آپتامر سه تایی استفاده کردیم که حساسیت بیشتر شود.

دکتر تقدیسی افزود: همچنین در بهینه کردن ها یک سری چالش ها داشتیم که باعث شد در کار وقفه ای کوتاه ایجاد شود، اما در نهایت کار توانست به معرفی یک سنسور خیلی خوب منجر شود که حتی مقدار یک فمتومولار توبرومایسین را هم شناسایی کند.

وی در خصوص انتشار این اثر پژوهشی در پایگاه های تحقیقاتی هم گفت: در نهایت این مطالعه در ژورنال  Chemical Engineering Journal که مربوط به انتشاراتElsevier  است و دارای Impact 13 است چاپ شد که افتخار بزرگی بود.

مطمئنا کمک های مسئولین به خصوص معاونت محترم پژوهشی دانشگاه، در انجام پژوهش ها نقش بسیار مهمی دارد و این معاونت همیشه سعی بر آن داشته که از پژوهش ها حمایت کند که از مسئولین محترم تشکر می کنم و اگر پرداخت هزینه طرح ها سریع تر انجام شوند، می تواند با توجه به وجود تورم، چالش های ما را کمتر کند.