جلسه توضیحات تفصیلی پیرامون بند ب ماده 11 قانون جهش تولید دانش بنیان در محل اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان در تاریخ 8 اسفند 1403 برگزار شد و دفتر نوآوری و ارتباط با جامعه و صنعت دانشکده داروسازی نیز مهمان آن بود. گزارش محتوای به دلیل اهمیت وافر برای دانشگاهیان گرامی ارائه می­شود.

همانطور که همه به خوبی می­دانیم، دانشگاه محل ایجاد دانش فنی است و این دانش فنی باید به دست صاحبان صنعت برسد. یکی از قوانین مهم که بتواند صنایع را به سمت دانشگاه و دانشگاه را به سمت صنعت سوق بدهد، همین بند ب و ت ماده 11 قانون جهش تولید دانش بنیان است.

ماده 11 قانون جهش تولید دانش بنیان مصوب سال 1401 بیان می­کند: « تحقیق و توسعه موضوع ماده 13 قانون در چهارچوب ضوابط این آیین نامه مشمول بهره مندی از اعتبار مالیاتی می­شود». همچنین در ذیل این ماده، دو بند معروف (ب و ت) نیز وجود دارند:

بند ب ماده 11: «معادل هزینه انجام شده برای فعالیتهای تحقیق و توسعه به عنوان اعتبار مالیاتی با قابلیت انتقال به سنوات آتی به شرکتها و مؤسسات اعطا می­شود و معادل آن از مالیات قطعی شده سال انجام هزینه مذکور یا سالهای بعد کسر می­شود».

بند ت ماده 11: «با هدف حمایت از تعمیق فناوری و استفاده حداکثری از توان شرکتهای دانش بنیان، موارد زیر به اعتبار مالیاتی با قابلیت انتقال به سنوات آتی به شرکتها و موسسات متقاضی اعطا شده و به همین میزان از مالیات قطعی شده سال تخصیص سرمایه مذکور یا سالهای بعد کسر می­شود».

براساس قانون جهش تولید دانش بنیان، حمایتهای مالیاتی مختلفی از شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور ارائه می­شود:

الف) معافیت فروش محصولات دانش بنیان، براساس ماده 3 و 9 قانون  که تقریباً دیگر اعمال نمی­شود (چون با ماده 11 جایگزین شده است).

ب) اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه برای شرکتها و موسسات تولیدی و خدماتی دارای پروانه بهره برداری یا مجوز فعالیت (مربوط به بند ب ماده 11 قانون).

پ) اعتبار مالیاتی سرمایه گذاری برای شرکتهای بورسی یا شرکتهای دارای سرمایه ثبتی یک سی ام صندوق نوآوری و شکوفایی (مربوط به بند ت ماده 11 قانون).

براساس این قانون، شرکت می­تواند به جایی که مالیات خود را به دولت پرداخت بکند، بر پروژه های تحقیق و توسعه سرمایه گذاری کند. اما پروژه تحقیق و توسعه باید این خصوصیات را داشته باشد:

الف) نظام مند، دارای برنامه و خروجی مشخص باشد؛

ب) سطح فناوری محصول حداقل متوسط به بالا باشد؛

پ) محصول جدید در سطح کشور باشد؛

ت) در پایان پروژه یک تسلط فنی نسبت به محصول ایجاد شده باشد.

هدف از ارائه این قانون ایجاد جسارت در پذیرش ریسک فنی تحقیقات جدید به شرکتها است. نوع تحقیق و توسعه نیز می­تواند شامل تولید محصول یا خدمت جدید، ارتقای آنها یا بهبود فرآیند تولید یا عملیات باشد.

مثالهایی از طرحهای که در حوزه بند ب ماده 11 قانون جهش تولید دانش بنیان قرار می­گیرند و شرکتهای بزرگ با سرمایه گذاری روی آنها می­تواند از مزایای اعتبار مالیاتی استفاده کند شامل موارد زیر هستند:

الف) ایجاد واحدهای آزمایشگاهی در مقیاس کوچک؛

ب) ساخت و تولید نمونه اولیه؛

پ) تولید آزمایشی در مقیاس صنعتی؛

ت) کارآزمایی بالینی سه فاز اول قبل از صدور مجوز تولید؛

ث) طراحی مهندسی؛

ث) توسعه نرم افزار.

اما موارد زیر را نمی­توان جزو این طرحها قرار داد:

الف) بازاریابی و تبلیغات؛

ب) خدمات پشتیبانی اداری؛

پ) آزمونهای کنترل کیفیت؛

ت) امکانسنجی اقتصادی و مطالعات بازار.

چه چیزهایی را میتوان در ذیل بند ب ماده 11 قانون جهش تولید دانش بنیان در جهت اعتبار مالیاتی استفاده کرد؟

الف) زمین و ساختمان

هزینه خرید زمین و ساختمان را نمیتوان به عنوان هزینه کرد از این قانون استفاده کرد. اما هزینه اجاره فضا در صورتی که با شرح تحقیقات و توسعه مطابقت و تناسب داشته باشد، قابل پذیرش است. فضای کار اگر تخصصی باشد، مانند کلین روم در مشمول این قانون می­شود.

ب) ماشین آلات و تجهیزات

هزینه مربوط به تجهیزات زمانی برای مهندسی معکوس  به کار بروند یا برای ایجاد نمونه آزمایشگاهی یا تولید انبوه آزمایشگاهی (با تأیید دبیرخانه) باشند مشمول این قانون خواهند بود.

پ) حقوق منابع انسانی: در صورتی که با تخصص مورد نیاز همخوانی داشته باشد، میتواند مشمول این قانون باشد.

ت) مواد و قطعات: برای تولید آزمایشگاهی یا ساخت نمونه اولیه قابل بررسی خواهد بود.

ث) هزینه آزمونها و تأییدیه های مربوط به تحقیق و توسعه حتی ثبت اختراع

ج) هزینه کرد تحقیق و توسعه در قراردادهای همکاری فناورانه به شرطی که با شرکتهای دانش بنیان یا واحدهای فناور باشد. تحقیق و توسعه همان شرایط اصلی تحقیقات را داشته باشد.

توجه کنید که شرکتهای فناور، همان شرکتهایی هستند که در مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری مستقر هستند و توانسته اند از  آن واحد «گواهی واحد فناور» دریافت کنند.

ماده 13 قانون جهش تولید دانش بنیان مصوب سال 1401 بیان می­کند:

«با هدف توسعه ارتباط دانشگاه با صنعت، صنایع و واحدهای تولیدی دارای واحد تحقیق و توسعه که با یکی از واحدهای دانشگاه ها، مراکز آموزش عالی و پژوهشی مرتبط، با اولویت استانهای محل استقرار آن صنعت یا واحد تولیدی، تفاهم نامه همکاری منعقد نمایند، قراردادهای تحقیق و توسعه مربوط با این تفاهم نامه ها مشمول مزایای طرح شده در بند ب ماده 11 این قانون نیز می­شود».

امکان بارگزاری مستمر و بدون محدودیت زمانی در سامانه اعتبار مالیاتی برای این طرحها وجود دارد. تأیید هزینه کرد تا سقف معاملات متوسط (به علاوه 20 درصد سربار) با تأیید رئیس دانشگاه و مرکز اموزش عالی و پژوهشی خواهد بود. سامانه اعتبار مالیاتی با نشانی etebar14.ir است و متقاضیان باید در این سامانه طرحها را ثبت کنند. طرحهایی که در این سامانه بارگزاری میشوند، طی 2 ماه توسط معاونت علمی ریاست جمهوری بررسی میشوند و در صورت تأیید هزینه کرد شرکت بر روی طرح، جزو اعتبار مالیاتی محسوب میشود و گزارش آن در جدول یک-هشت اظهارنامه مالیاتی درج میشود.

پس شرکتها به عنوان سرمایه گذار، میتوانند نیازهای تحقیقاتی خود را به دانشگاه ها واگذار کنند. هزینه ای که سرمایه گذاری می­کنند، از مالیات آنها کسر می­شود. براساس این قانون، شرکتهای بزرگ می­توانند سرمایه گذار باشند، شرکتهای بزرگ، یعنی شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران یا بازار اول و یا دوم فرابورس ایران و یا شرکتهای دارای سرمایه ثبتی به میزان حداقل یک سی ام سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی باید.

براساس ماده 11 قانون جهش تولید دانش بنیان، برخی از نهادها به عنوان نهادهای سرمایه پذیر غیر مستقیم معرفی شده اند. مستقیم یعنی این که مستقیماً به واحد تحقیق و توسعه سرمایه تزریق شود. این مورد در بند ب ماده 11 بررسی شد. اما برخی نهادها هستند که به صورت غیر مستقیم این سرمایه را می­پذیرند و روی سطح فناوری منطقه تأثیر می­گذارند. این قانون در بند ت ماده 11 ارائه شده است. این نهادهای سرمایه پذیر غیرمستقیم شامل موارد زیر هستند:

الف) صندوقهای پژوهش و فناوری

1- صندوق پژوهش و فناوری  جامع و تخصصی

2- صندوقهای سرمایه گذاری خطر پذیر شرکتی (CVC)

ب) صندوقها و نهادهای سرمایه گذاری

1- صندوقهای جسورانه بورسی (VC)

2- صندوق سرمایه گذاری خصوصی (PE)

پس به طور خلاصه می­توان گفت ماده 11 قانون جهش تولید دانش بنیان، به عنوان شاه راه اصلی ارتباط دانشگاه و صنعت، به صورت خلاصه می­تواند به صورت زیر تعریف شود:

شرکت بزرگ می­تواند:

1-  تا سقف 30 درصد میزان سرمایه گذاری اعتبار مالیاتی دریافت کنند اگر بر روی شرکتها و موسسات دانش بنیان و شرکتهای فناور مستقر پارکهای علم و فناوری سرمایه گذاری کند.

2-  معادل 100 درصد میزان سرمایه گذاری اعتبار مالیاتی دریافت کنند اگر روی نهادهای واسط مانند صندوق پژوهش فناوری، CVC، VC و PE سرمایه گذاری کند و این نهادها بر روی شرکتهای فناور و دانش بنیان سرمایه گذاری کنند.

3- معادل 100 درصد میزان سرمایه گذاری اعتبار مالیاتی دریافت کنند اگر در دانشگاه ها، موسسات پژوهشی، پارکهای علم و فناوری و ناحیه نوآوری سرمایه گذاری کنند. در این حالت، حتی می­توانند یک آزمایشگاه که کمبود است را توسعه بدهند، اما باید متعهد بشوند که مالکیت آن برای دولت باشد و دولت تا 25 سال متعهد میشود که به آن شرکت، خدمات رایگان از این آزمایشگاه ارائه بدهد.

4- معادل 100 درصد میزان سرمایه گذاری اعتبارمالیاتی دریافت کند اگر به توسعه مالی صندوق نوآوری و شکوفایی کمک کند.

شرکت بزرگ هم یا باید در بورس تهران پذیرفته شده باشد، یا در بازار  اول یا دوم فرابورس ایران باشد. یا سرمایه ثبتی آن یک سی ام صندوق نوآوری و شکوفایی باشد (درحال حاضر، یعنی معادل 250 میلیارد تومان سرمایه ثبتی).

جمعبندی: ما چگونه میتوانیم استفاده کنیم:

نیازهای فناوری جامعه و صنعت را بشناسیم. از صنایع دعوت کنیم تا طبق قرارداد هزینه مربوط به طرح را پرداخت کنند، و اطلاعات را در سامانه etebar14.ir  ثبت کنند. از طریق همکاری در پارک علم و فناوری و تجهیز آزمایشگاه و واحدهای تحقیق و توسعه نیز میتوان این اقدام را پیگیری کرد.

دفتر نوآوری و ارتباط با جامعه و صنعت این نوید را به پژوهشگران میدهد که در تلاش است بتواند مسیرهای سرمایه گذاری دیگری را نیز معرفی کند.